سبد خرید 0
سبد خرید 0

خط نستعلیق و ادبیات فارسی

‮«‬‭ ‬خط‭ ‬نستعليق‭ ‬گويي‭ ‬به‭ ‬آهنگ‭ ‬دروني‭ ‬شعر‭ ‬فارسي‭ ‬پاي‭ ‬مي‭ ‬كوبد‭ . ‬در‭ ‬حروف‭ ‬نستعليق‭ ‬موسيقي‭ ‬و‭ ‬رقص‭ ‬خاصي‭ ‬نهفته‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬تجانس‭ ‬خاصي‭ ‬با‭ ‬هنر‭ ‬موسيقي‭ ‬دارد‭ . ‬شگفت‭ ‬اينست‭ ‬كه‭ ‬بسياري‭ ‬از‭ ‬خوشنويسان‭ ‬به‭ ‬موسيقي‭ ‬داني‭ ‬نيز‭ ‬شهره‭ ‬اند‭ ‬و‭ ‬مير‭ ‬علي‭ ‬هراتي‭ ‬از‭ ‬اين‭ ‬رابطه‭ ‬به‭ ‬خوبي‭ ‬آگاه‭ ‬بود‭ ‬كه‭ ‬آه‭ ‬از‭ ‬نهاد‭ ‬برآورد‭ : ‬

عمري‭ ‬از‭ ‬مشق‭ ‬دو‭ ‬تا‭ ‬بود‭ ‬قدم‭ ‬،‭ ‬همچون‭ ‬چنگ‭         ‬تا‭ ‬كه‭ ‬خط‭ ‬من‭ ‬بيچاره‭ ‬بدين‭ ‬قانون‭ ‬شد‭ ‬‮»‬

همان‭ ‬گونه‭ ‬كه‭ ‬اشاره‭ ‬شد‭ ‬خط‭ ‬نستعليق‭ ‬هنري‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬تاثير‭ ‬هنرهاي‭ ‬ديگر‭ ‬به‭ ‬وضوح‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬مشخص‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬اين‭ ‬ميان‭ ‬شايد‭ ‬ادبيات‭ ‬و‭ ‬موسيقي‭ ‬نقشي‭ ‬ويژه‭ ‬داشته‭ ‬باشند‭ . ‬خوشنويسان‭ ‬در‭ ‬طول‭ ‬تاريخ‭ ‬ارتباطي‭ ‬تنگاتنگ‭  ‬با‭ ‬ادبيات‭ ‬داشته‭ ‬اند‭ ‬و‭ ‬براي‭ ‬يافتن‭ ‬مطلبي‭ ‬جهت‭ ‬نگارش‭ ‬ساعت‭ ‬ها‭ ‬وقت‭ ‬صرف‭ ‬نموده‭ ‬اند‭ . ‬همچنين‭ ‬ريتم‭ ‬و‭ ‬هارموني‭ ‬موجود‭ ‬در‭ ‬موسيقي‭ ‬به‭ ‬طور‭ ‬كاملاً‭ ‬مشخصي‭ ‬در‭ ‬سطور‭ ‬خط‭ ‬نستعليق‭ ‬قابل‭ ‬مشاهده‭ ‬است‭ . ‬‮«‬‭ ‬اين‭ ‬استفاده‭ ‬از‭ ‬روش‭ ‬يك‭ ‬هنر‭ ‬در‭ ‬هنر‭ ‬ديگر‭ ‬تنها‭ ‬هنگامي‭ ‬مي‭ ‬تواند‭ ‬واقعاً‭ ‬موفق‭ ‬باشد‭ ‬كه‭ ‬كاربرد‭ ‬روش‭ ‬هاي‭ ‬اخذ‭ ‬شده‭ ‬نه‭ ‬سطحي‭ ‬بلكه‭ ‬ريشه‭ ‬اي‭ ‬باشد‭ . ‬يك‭ ‬هنر‭ ‬،‭ ‬در‭ ‬ابتدا‭ ‬بايد‭ ‬بياموزد‭ ‬كه‭ ‬هنر‭ ‬ديگر‭ ‬چگونه‭ ‬از‭ ‬روش‭ ‬هاي‭ ‬خود‭ ‬استفاده‭ ‬مي‭ ‬كند‭ ‬،‭ ‬تا‭ ‬بعد‭ ‬ها‭ ‬بتواند‭ ‬اين‭ ‬روش‭ ‬ها‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬ابتدا‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬طرزي‭ ‬كاملاً‭ ‬مناسب‭ ‬به‭ ‬كار‭ ‬گيرد‭ ‬و‭ ‬بدين‭ ‬سان‭ ‬هنرها‭ ‬به‭ ‬حريم‭ ‬يكديگر‭ ‬وارد‭ ‬مي‭ ‬شوند‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬استفاده‭ ‬مناسب‭ ‬از‭ ‬اين‭ ‬آميزش‭ ‬،‭ ‬هنري‭ ‬حقيقتاً‭ ‬ماندگار‭ ‬سر‭ ‬بر
خواهد‭ ‬آورد‭ ‬‮»‬

اجزاي‭ ‬خط‭ ‬نستعليق‭ ‬به‭ ‬تنهايي‭ ) ‬مفردات‭ ( ‬و‭ ‬همچنين‭ ‬در‭ ‬ارتباط‭ ‬با‭ ‬يكديگر‭ ) ‬تركيب‭ ( ‬داراي‭ ‬اعتدال‭ ‬كامل‭ ‬هستند‭ . ‬اعتدل‭ ‬در‭ ‬مفردات‭ ‬به‭ ‬معني‭ ‬تناسب‭ ‬بين‭ ‬قوت‭ ) ‬بخش‭ ‬هاي‭ ‬ضخيم‭ ‬حروف‭ ( ‬و‭ ‬ضعف‭ ) ‬بخش‭ ‬هاي‭ ‬نازك‭ ‬حروف‭ ( ‬همچنين‭ ‬سطح‭ ‬و‭ ‬دور‭ ‬مي‭ ‬باشد‭ . ‬در‭ ‬مورد‭ ‬ساختن‭ ‬كلمه‭ ‬از‭ ‬چند‭ ‬حرف‭ ‬و‭ ‬تركيب‭ ‬كردن‭ ‬كلمات‭ ‬براي‭ ‬ساختن‭ ‬جمله‭ ‬نيز‭ ‬به‭ ‬همين‭ ‬صورت‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬بايد‭ ‬به‭ ‬نحوي‭ ‬باشد‭ ‬كه‭ ‬مقبول‭ ‬طبع‭ ‬سليم‭ ‬باشد‭ . ‬كليه‭ ‬اصول‭ ‬تركيب‭ ‬بندي‭ ‬و‭ ‬حسن‭ ‬همجواري‭ ) ‬قرار‭ ‬دادن‭ ‬حروف‭ ‬به‭ ‬صورتي‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬ارتباط‭ ‬با‭ ‬يكديگر‭ ‬زيبا‭ ‬به‭ ‬نظر‭ ‬بيايند‭ ( ‬نيز‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬اين‭ ‬خط‭ ‬وجود‭ ‬دارد‭ ‬جهت‭ ‬دستيابي‭ ‬به‭ ‬اين‭ ‬مهم‭ ‬وضع‭ ‬شده‭ ‬است‭ . ‬از‭ ‬آن‭ ‬جمله‭ : ‬بايد‭ ‬سعي‭ ‬شود‭ ‬در‭ ‬هر‭ ‬سطر‭ ‬حداقل‭ ‬يك‭ ‬مد‭ ‬تمام‭ ) ‬حروف‭ ‬كشيده‭ ( ‬يا‭ ‬دو‭ ‬نيم‭ ‬مد‭ ) ‬حروفي‭ ‬مثل‭ ‬ب‭ ‬،‭ ‬ك‭ ‬و‭ ( …  ‬قرار‭ ‬گيرد‭ ‬همچنين‭ ‬براي‭ ‬جلوگيري‭ ‬از‭ ‬به‭ ‬وجود‭ ‬آمدن‭ ‬فضاهاي‭ ‬منفي‭ ‬اضافي‭ ‬برخي‭ ‬حروف‭ ‬را‭ ‬روي‭ ‬حروف‭ ‬ديگر‭ ‬سوار‭ ‬كند‭ . ‬از‭ ‬قواعد‭ ‬مهم‭ ‬قاعده‭ ‬كرسي‭ ‬مي‭ ‬باشد‭ ‬كه‭ ‬از‭ ‬مهمترين‭ ‬اصول‭ ‬خوشنويسي‭ ‬مي‭ ‬باشد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬ايجاد صفحه‭ ‬اي‭ ‬موزون‭ ‬بسيار‭ ‬حايز‭ ‬اهميت‭ ‬مي‭ ‬باشد‭ . ‬همين‭ ‬طور‭ ‬قاعده‭ ‬نسبت‭ ‬كه‭ ‬به‭ ‬معني‭ ‬آنست‭ ‬كه‭ ‬حروف به‭ ‬گونه‭ ‬اي‭ ‬نگارش‭ ‬شوند‭ ‬كه‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬قلم‭ ‬كوچك‭ ‬يا‭ ‬بزرگ‭ ‬نباشد‭ . ‬

يكي‭ ‬از‭ ‬مواردي‭ ‬كه‭ ‬شايد‭ ‬كمتر‭ ‬به‭ ‬آن‭ ‬توجه‭ ‬شود‭ ‬ارزش‭ ‬و‭ ‬اهميت‭ ‬نقطه‭ ‬و‭ ‬محل‭ ‬قرار‭ ‬گيري‭ ‬آن‭ ‬است‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬ايجاد‭ ‬يك‭ ‬تركيب‭ ‬متوازن‭ ‬و‭ ‬همچنين‭ ‬ايجاد‭ ‬مفهوم‭ ‬در‭ ‬آثار‭ ‬طراحي‭ ‬گرافيك‭ ‬بسيار‭ ‬مورد‭ ‬توجه‭ ‬مي‭ ‬باشد‭ .‬
‮«‬‭ [‬نقطه‭] … ‬به‭ ‬مجردي‭ ‬كه‭ ‬بر‭ ‬تارك‭ ‬حروف‭ ‬مي‭ ‬نشيند‭ ‬يا‭ ‬به‭ ‬درگاه‭ ‬آن‭ ‬سر‭ ‬مي‭ ‬سابد‭ ‬،‭ ‬ديگر‭ ‬نقش‭ ‬مجرد‭ ‬خويشتن‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬دست‭ ‬مي‭ ‬دهد‭ ‬و‭ ‬خوي‭ ‬سخنوري‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬حروف‭ ‬القا‭ ‬مي‭ ‬كند‭ : ‬نقطه‭ ‬و‭ ‬حروف‭ ‬لازم‭ ‬و‭ ‬ملزوم‭ ‬يكديگر‭ ‬مي‭ ‬شوند‭ ‬و‭ ‬نوشتار‭ ‬مفهوم‭ ‬پيدا‭ ‬مي‭ ‬كند‭ . ‬نقطه‭ ‬از‭ ‬شخصيت‭ ‬فردي‭ ‬خود‭ ‬مي‭ ‬كاهد‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬همكاري‭ ‬با‭ ‬حروف‭ ‬،‭ ‬آنها‭ ‬را‭ ‬دگرگون‭ ‬مي‭ ‬كند‭ . ‬از‭ ‬خويشتن‭ ‬مي‭ ‬گيرد‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬ديگران‭ ‬مي‭ ‬بخشد‭ . ‬برخي‭ ‬از‭ ‬حروف‭ ‬بدون‭ ‬بخشش‭ ‬و‭ ‬همكاري‭ ‬نقطه‭ ‬ارزش‭ ‬و‭ ‬محتوايي‭ ‬ندارند‭ ‬‮»‬